Berber Koltuğu Günceleri

Bıyıklı John Travolta

Berber koltuğuna ne vakit otursam, aklıma Herhangi Bir Kadın filminde, gariban mahallesine taşınan varsıl evladı Yıldız’ı (Hülya Koçyiğit) etkilemek için saçlarını John Travolta modeli kestirmek isteyen, hamallıkla meşgul Cemal (Tarık Akan) gelir. Daha doğrusu, Cemal’in saçları Travolta modeli kesildikten sonra aynada kendisine birkaç saniyelik bakışı... İşte o bakış, mahalle berberine gidilip birkaç kutu jöleyle başka biri olunabileceğine, sınıf atlanabileceğine olan inançla, o vakte kadar geçen hayatın göz göze geldiği andır. Apaçiler ondan öyle bir şeylerden kaçar gibi hızlı yürür.

Sonra filmde de anlatıldığı üzere aynı saç kırığı gibi hayal kırıklıkları başlar ve saç önünde sonunda eski halini alır. Arada geçen süreye de ömür denir. 

Saç, berberlere bırakılmayacak kadar önemli bir husustur. 

Bizans’tan günümüze saç modelleri*   

Adam tıraşı, tıraşların hasıdır. Ömür boyu ütü çizgisi olan kumaş pantalon giyen amcalar tarafından tercih edilir. Saçtan ayak tırnağına kadar tutarlı olmanın, hayata fazla taviz vermemenin sembolüdür. Bu güzel adamlar berbere gitmeden önce ayıp olmasın diye evlerinde saçlarını yıkar, tarar eder, kendilerine çekidüzen verirler.   

Saçlarını geriye tarayıp yapıştıran adamlar vardır, bunlar işbilir, işbitirir; günün birinde bir gazetenin yahut kanalın falan başına geçerler. O saçlar zamanla seyrelse, tel tel dökülse de o şekilde taramaya ve davranmaya devam ederler, çünkü can çıkar huy çıkmaz. 

Asker tıraşı nam-ı diğer üç numara ile önde bir tutam saçın bırakıldığı subay tıraşı arasında hiyerarşik durumlar vardır; bırakın askeri vesayetin kalkmasını, ordu lağvedilse bile, kafada yer edenlerle bin yıl sürer; uzar, kısalır. 

Uzun saç bahsinde uzun uzun durmak gerekir. Temeli 70’li yıllarda Anadolu rock yapan abilerce türlü çilelerle atılır. 80 sonrasının aklı karışıklığını yansıtır. 90’larda üniversiteye sıçrar. Üniversiteye sıçrayan her şey gibi kötüdür. Dedeleri Ayhan Işık bıyıklı, babaları Orhan Gencebay saçlı çocukların yıllar sonra bakıp anacakları bir fotoğraf olur. Zaten her şey de gençlikte olur. O çocuklar büyür reklam yazarı, bankacı falan çıkar. Bir iş ortaklığı metni imzalar, 70’lerin saç üstadı Erkin Babası’nı alır reklama çıkartır; zaten bu ülkede kime baba dense yetim kalınır.   

Dünyanın kaderi böyle

Amerikan tıraşı vardır, anneler çok kızsa da üstler bırakılıp yanlar kazıtılır; sonra yanlar süratla uzar ve hiç tıraş olunmamış gibi olur;  Amerikan şeyler gibi bir süre sonra anlamsızlaşır. Çünkü başta Cumartesileri olmak üzere anneler çok haklıdır.  

Az saçlılar vardır. 30’lu yaşlarından sonra saçlarına bir model vermeyi bırakırlar. Özellikle finans çevrelerinde görülen bu durumda, o kadar çok işim var ki saçımı tarayacak vaktim yok, böyle önemsiz şeylere kafa yoracak değilim mesajı verilir. 

Bu az saçlıların hiç saçlı amirleri olur. Hiç saçlılık, kelliğin dertli bir durumdan övünç kaynağı olmasına delalet eder. Madem ortalarda bir şey kalmadı yanları da vurayım sıfıra deyip geç yaşta bir karizma sahibi olmaktır hiç saçlılık.  

Adı meşhurlardan mülhem saçlar vardır, meşhuriyetin sonuna kadar devam eder.

Ne insanlar görürürüz kafalarında saç yoktur, ne saçlar vardır zaten yokturlar. 

Zaten bu da böyle kıldan yünden berber sohbeti gibi bir yazıdır.  


*Araştırmamızda Ümraniye bölgesindeki erkek berberleri esas alınmıştır.